دعا درمانی

الّا بذكرالله تطمئن القلوب : “همانا با ذكر خدا دل ها آرام می گیرد. "

تحقیق از : نسرین مقراضی - تابستان1390

برای دریافت فایل پاورپوینت این مطلب اینجا را کلیک کنید...

مقدمه

امروزه در سراسر جهان شاهد ظهور و توسعه بسیاری از روش های درمانی طب مکمل در یک دید کل نگر نسبت به جسم ، ذهن ، روان و روح انسان هستیم. این دیدگاه در سال های اخیر از پذیرش بالایی برخوردار گشته است .

برخی از دانشمندان ، با انجام مطالعات علمی، در پی یافتن شواهدی مبنی بر تاثیر دعا بر سلامت جسمی و روحی انسان می باشند. اگر چه ما مسلمانان که به قدرت و تاثیر دعا اعتقاد داریم، از ارائه این گونه شواهد بی نیاز هستیم، اما پرداختن به نتایج برخی از این تحقیقات، خالی از لطف نخواهد بود.

معنی دعا :

دعا یعنی صدا زدن و مدد خواستن در حل مشکلات خود از خداوند متعال . دعا کردن یکی از بهترین اعمالی است که هم خداوند کریم در قرآن و هم پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله ) و امامان معصوم ( علیه السلام ) سفارش بسیار نموده اند .

آیات قرآن کریم درباره دعا کردن

1 – در سوره اعراف آیات بسیاری در تاکید به دعا کردن و چگونه دعا کردن آمده است از جمله: برای خدا نامهای نیک است ، پس او را به وسیله آنها بخوانید و دعا کنید . ... ( آیۀ 180 ) ... خدا را از روی اخلاص بخوانید . (آیۀ28) -- خدای خود را به تضرع و به صدای آهسته بخوانید . ... ( آیۀ 55 ) . خدای خود را با تضرع و نهانی و بی آنکه آواز بر کشی در دل خود صبح و شام یاد کن و از غافلان مباش ( آیۀ 205 ) . این همه از آیات خداست که شاید خدا را یاد آرید . ( آیۀ 26 )

2 – در سوره غافر ( آیۀ 60 ) چنین آمده : ...خدای شما فرمود ، مرا بخوانید تا دعای شما را مستجاب کنم ... ( ... اُدعُونی استجب لکُم ... )

3 – در سوره انعام ( آ یۀ 52 ) آمده : .. ای پیامبر نباید آنها را که هر صبح و شام خدا را می خوانند از پیش خود برانی .

4 – در سوره فرقان ( آیۀ 77 ) آمده : ای رسول من بگو اگر دعای شما نبود ، خدا به شما چه توجهی داشت . ( قُل ما یعبوًا بکُم ربّی لو لاُ دُعآوُکُم ... )

سخنان ائمۀ معصومین ( علیه السلام ) درباره دعا

شفا جستن از قرآن کریم ، توسل بر نامهای خداوند و دعا بر درگاه او برای رهایی از آلودگی ها ، حل بحرانها و مشکلات روحی ، روانی و درمان دردهای جسمی توسط پیامبر گرامی اسلام( ص) و ائمه ( ع) بارها تاکید شده است . خداوند بلند مرتبه نیز مشتاق دعای ماست، چنانکه می‌توان انسانیت و ارزش انسان را به دعا و ارتباط وی با خالقش دانست. (1)

رسول اکرم ( صلی الله علیه وآله ) می فرمایند : دعا حربه مومن است برای دفع دشمنان و عمود دین است، که به آن دین مومن بر پاست ونور آسمان و زمین است . ( 2 )

ودر منبعی دیگراز قول ایشان آمده : ناتوان ترین مردم کسی است که از دعا کردن ناتوان باشد . ( مشکاة الانوار )

و همچنین در جایی دیگر فرموده اند : کسی که به دعا توفیق یابد بدبختی ندارد و وقتی خدا توفیق خود را برای دعا فراهم نمود علامت آنست که درهای رحمت را بر روی او گشوده است . (وسائل الشیعه )

و همچنین می فرمایند : هر مسلمانی که دعا کند ودعا بخواند البته در غیر قطع رحم و گناه ، حتمأ یکی ازسه نعمت به او داده خواهد شد :

1- خواسته اش را بزودی برآورد .

2- ذخیره آخرتش قرار دهد .

3- پیشامد ناگواری را از او دور کند .

یاران گفتند اگر چنین است فراوان دعا کنیم . فرمودند : فراوان دعا کنید .

در روایات اسلامی از دعا به عنوان سپر و سلاح یاد شـده است.

رسـول گـرامـی اسـلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌فرماید: « دعا سلاح مومن است.»

حضرت علی(علیه‌السلام) می‌فرماید: « دعا سپر مومن اسـت».

حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر که را خوش آید و خواهان است که دعایش در حال سختی به اجابت رسد، باید در حال راحتی و آسایش بسیار دعا کند. ونیز آن حضرت فرمود: هر که از بلایی بترسد که به او رسد و پیش از رسیدن آن بلا درباره برطرف شدن آن دعا کند، خدای عزوجل هرگز آن بلا را به او ننمایاند. همچنین می فرماید: "بر تو باد به دعا کردن که داروی هر دردی است".(3)

امام سجاد(علیه‌السلام) عشق به معبود را آرام بخش دلها و شفابخش دردها می‌داند و می‌گوید:

« ؛ تـویـی مقصودم... مناجات با تو فرح و آرامش خاطر من و دوای مرض و شفای قلب سوزانم.» (4)

در حدیثی از قول امام سجاد علیه السلام چنین نقل شده : دعای مومن یکی از سه اثر را دارد : یا برای او پس انداز و ذخیره آخرت است ، یا در دنیا برآورده می شود ، یا بلایی را از وی رفع میکند .( 5)

رهنمود های امام راحل درباره دعا

امام خمینی(ره) در رفع شبهه ای که در مورد دعا طرح شده بود فرمود: "هیچ منافاتی بین به کار بستن اسباب طبیعت و رفتن پیش اطبا و کارمندان این جریانِ محکم طبیعت، با توسل به خدای عالم و طبیعت نیست، زیرا که جریان طبیعت نیز از مظاهر قدرت حق تعالی است و خدا است که به هر دارویی خاصیتی داده است. مگر آثاری که در داروی داروخانه ها می بینیم، از خودِ آن ها است. این آثاری است که خدای قادر عالم به این داروها داده است".

دعا انسان را به عدم وابستگی به تعلقات مادی سـوق می‌دهد و همین امر در مهار بسیاری از مشکلات روحی که ناشی از حـرص و دل بـسـتگی به دنیا است, موثر است . بر این اساس امام راحـل(ره) در سـخـنـان خـود به نقش مهم دعا در تقویت روح انسان اشـاره می‌کـردنـد و می‌فرمودند:

«این دعاها است که به تعبیر بـعـضـی از مـشـایخ ما قرآن صاعدند. می‌فرمودند که: قرآن, قرآن نـازل اسـت؛ آمـده اسـت به طرف پایین و دعا از پایین به بالا می‌رود, ایـن قـرآن صـاعد است... این ادعیه با یک زبان خاصی که در دعـاها هست, اینها این انسان را دستش را می‌گیرد و می‌بردش به بـالا, آن بـالایی که من و شما نمی‌توانیم بفهمیم, اهلش هستند... این دعاهایی که در ماه‌ها هست, در روزها هست, خصوصا در ماه رجب و شـعبان و ماه مبارک رمضان, این‌ها انسان را هم چو تقویت روحی می‌کـند و هم چو راه را برای انسان باز می‌کند و نورافکن است, بـرای ایـن کـه این بشر را از این ظلمت‌ها بیرون بیاورد و وارد نور بکند که معجزه آسا است.)( 6)

نظر دانشمندان درباره دعا

اگر چه دعا درمانی‌ برای‌ مسلمانان‌ بسیار قابل‌ لمس‌ تر است‌ و‌ در آموزه‌ های‌ دینی آنان‌ به‌ توسل‌ و توكل‌ الهی‌بسیار تاكید شده. اما محققان‌ در غرب و شرق كه‌ به‌ دوری‌ مردم‌ جوامع به اصطلاح مدرن از دعا و معنویت‌ واقفند ، به‌ تازگی‌ به‌ تحقیق‌ در این‌ باره‌ علاقمند گشته و اقدام به معرفی انواع معنویت درمانی نموده اند .

در سال‏هاى اخیر مراكز تحقیقاتى مهمى در جهان تأسیس شده كه دستور كار آنها بررسى ارتباط بین دعا و سلامتى ، یا مذهب وسلامتی است و تاكنون صدها مطالعه در این زمینه انجام شده که نتایج همه این بررسى‏ها بر یك امر واحد اشاره مى‏كند و آن این است که : «میزان‏ ابتلاء به بیماری ها و مرگ در افراد با ایمان كمتر از سایرین است و لذا این افراد سلامتى جسمى، روانى و اجتماعى و همچنین، طول عمر و رضایت بیشترى از زندگى دارند.»

دکترویکتورفرانکل روانشناس آلمانی می گوید : این رنج و درد نیست که باعث ناراحتی و اندوه ما می شود بلکه فقدان معنا در زندگی باعث ناراحتی ماست . وی بنیانگذار جدیدترین مکتب روان شناسی، بنام معنا درمانی یا (لوگو تراپی= logo therapy ) است .(7) محققین به این نتیجه رسیده‏اند كه اصول مشتركى در دستورات مذهبى ادیان عمده جهان وجود دارد كه از سلامتى پیروان آن‏ها محافظت مى‏كند . این اصول مشترک ریشه در معنویت دارد . معنویت عبارت از اعتقاد به خداوند و یا قدرت برترو یا هدفی والا در زندگی است . در طب معنوی تلاش می شود از طرق مختلفی قدرت دفاع بیمار و اعتماد به نفس او را افزوده و به کنار آمدن او با مشکلات و بیماریهای مزمن کمک نمایند. یکی از این روشها ، دعا می باشد که باعث آرامش و اطمینان می گردد .

از شاخصه‏های مهم سلامت روان، کیفیت صحیح ارتباط با چهار عامل محرک و حرکت آفرین است که ایجاد خلل ارتباط با این چهار عامل، حیات انسانی و سلامت روان او را به خطر می‏اندازد.

۱) ارتباط با خدا؛

۲) ارتباط انسان با دیگران؛

۳) ارتباط انسان با طبیعت؛

۴) ارتباط انسان با خویشتن خویش.

--- تحقیقات‌ نشان‌ می‌دهد دعا خواندن‌ و ذكر گفتن‌ فشار خون‌ را پایین‌ می‌آورد، ضربان‌ قلب‌ را آرام‌ می كند و از بیماری های‌ مرتبط با سامانه‌ دفاعی‌ بدن‌ پیشگیری‌ می‌ كند. بیماری‌هایی‌ همچون‌ دیابت‌، بسیاری‌ از بیماریهای‌ پوست‌ و مو ، برخی‌ از بیماری‌های‌ كلیوی‌ و ریوی‌ و برخی‌ بیماری‌ های‌ عفونی‌ به‌ شدت‌ تحت‌ تاثیر سامانه‌ دفاعی‌ بدن‌ هستند كه‌ دعا درمانی‌ از تعداد موارد و شدت‌ این‌ نوع‌ بیماری‌ ها در بدن‌ ما می‌ كاهد. ‌دعا حتی‌ می‌ تواند در جراحی‌ ها، به‌ بهبودی‌ زودتر بیماران‌ و كاهش‌ مقدار آنتی‌ بیوتیك‌ مورد نیاز پس‌ از عمل‌ منجر شود.

همچنین‌ در پزشكی‌ مدرن‌ امروز در تحقیقات‌ متعدد ثابت‌ شده‌ است‌که دعا ، در درمان‌ بیماران‌ اعصاب‌ و روان‌ و ‌ پیشگیری‌ از این‌ بیماری‌ ها كه‌ در عصر حاضر شیوع‌ زیادی‌ یافته‌ است‌ تاثیر به‌ سزایی‌ دارد.

-- دکتر رندولف بایرد در بیمارستان عمومی شهر سان فرانسیسکو تحقیق جالبی انجام داده است. وی 393 بیمار را که در بخش مراقبت های قلبی بیمارستان بستری بوده اند در دو گروه قرار داد. در یک گروه به طور مرتب توسط افرادی خاص به عنوان دعا کننده، دعا می شد و برای گروه دوم هیچگونه دعایی انجام نمی شد. هر دو گروه درمانهای دارویی را به صورت مشابه دریافت می کردند و از نظر سن، جنس، میزان ابتلا به بیماری انسداد شرایین قلبی و... یکسان بودند.. ده ماه بعد نتایج شگفت انگیزی به دست آمد. بیمارانی که برایشان دعا شده بود 5 برابر کمتر از بیماران دعا نشده به آنتی بیوتیک نیاز پیدا کرده بودند. 2.5 برابر کمتر از بیماران دعا نشده دچار انسداد عروق قلب شده بودند و میزان ایست قلبی در بیماران دعا شده کمتر بود.

--- دكتر دتلولینك استاد روان شناسی عصبی در دانشگاه بن آلمان و متخصص اختلالات و بی نظمی درخواب معتقد است كه به وسیله دعا و نیایش قبل از خواب افراد مبتلا به كابوسهای مستمر شبانه می توانند كنترل خواب خود را دردست گرفته و كابوس تلخ خود را به رویای شیرین مبدل كنند. به گفته دكتر لینك خواندن منظم دعا قبل از خواب می تواند از طریق زدودن افكار پلید و ناپاك از ذهن به رهایی افرادی كه از كابوسهای وحشتناك رنج می برند، كمك بزرگی بكند. به گفته این دانشمند آلمانی، شماری از بیماران مستاصل وی با استفاده از این روش دعا درمانی موفق شده اند تا سلامتی نسبی و خواب راحت خود را مجددا بازیابند.

--- دکتر هوبرت بنسون نیز در کنفرانس ارزش های درمانی دعا اعلام کرد : دعا خواندن مغز را بکار می اندازد، عوارض ایدز را کاهش می دهد ، از فشار خون می کاهد ، نازایی را درمان می کند. ....تکرار دعاها باعث کاهش میزان تنفس و فعالیت موجی مغز می شود و گاهی چنان قدرت درمانی دارد که نیاز به عمل جراحی یا درمان پر هزینه دارویی را از بین می برد.

--- یک دانشمند ژاپنی، به نام دکتر ( ماسارو ایموتو ) تحقیقات گسترده ای بر روی آب ، به‌ وسیله فیزیک کوانتومی انجام داده ، و تاثیرات خارق‌العاده‌ی نیروی فکر و اندیشه، الفاظ و کلمات، احساسات، دعا، و انواع صداها را بررسیکرده است . طبق این کشفیات، نه‌ تنها ما می‌توانیم بسیاری از مشکلاتمان را از طریق این نیروها، به ‌خصوص نیروهای معنوی و الهی، برطرف کنیم؛ بلکه می‌توانیم بر دیگران و محیط پیرامونمان اثر گذاشته و زندگیمان را بهتر و شیرین‌تر کنیم. (8) در ایران هم دختر خانمی بنام (حمیده بی طرف) با اسما ءالهی و با خواندن قرآن ، این آزمایش را انجام میدهد و در جشنواره خوارزمی موفق به کسب رتبه میشود .

دکتر ایموتو این پروژه را با نام ( 99 نام خدا در اسلام ) دارند ادامه میدهند.

نقل قول مستقیم مطلبی از سایت آقای ماسارو ایموتو:

That project is the 99 names of God in Islam. We are hoping to create a photograph book of crystals showing 99 different names of God. Below is a sample of how it looks like. There are 99 of those and we spend two years going through all of them. We formally asked Masaya to edit the design and hopefully the book will be ready within this year. With this I will debut my work in the Islamic world. I feel the increasing need to keep myself physically healthy for this.

http://www.masaru-emoto.net/english/ediary.html#top

ترجمه: این پروژه در اسلام "99 نام خدا" نامیده می شود. ما امیدواریم كه یك كتاب تصویری از كریستال ها چاپ كنیم كه 99 تا از اسامی خدا را نشان می دهند، شكل زیر نمونه ای از این است كه این كریستال ها چطور به نظر می آیند. از این كریستال ها 99 تا وجود دارند و ما 2 سال از وقتمان را صرف جمع كردن آنها كردیم ، ما به طور رسمی از "ماسایا" درخواست كردیم كه این طرح ها را دوباره تصحیح كند و ما امیدواریم كه این كار تا آخر سال به اتمام برسد. با این امر من اولین كار خود در دنیای اسلام را به انجام خواهم رساند. فكر كنم نیاز دارم خودم را از لحاظ جسمی سالم نگه دارم تا بتوانم این كار را به اتمام برسانم.(14)

دعا درمانی

-- پیر کوری برنده جایزه نوبل میگوید : همۀ علو م و تحقیقات و دعا برای آنست که خدا رازهای ابدی اش را بر ما آشکار کند . خداوند رازهایی دارد و فقط زمانی پرده از آنها بر میدارد که انسان مشتاقانه در جستجوی گشودن انها باشد . (9)

--- الكسیس كارل ، فیزیولوژیست مشهور در این باره می‌گوید: «دعا و نماز قوی‌ترین نیرویی است كه انسان‌ها می‌توانند ایجاد كنند؛‌ نیرویی است كه چون قوة‌ جاذبة‌ زمین،‌ وجود حقیقی دارد. از راه دعا، بشر می‌كوشد نیروی محدود خود را با متوسّل شدن به منبع نامحدودی چون خدا افزایش دهد. هنگام دعا،‌ خود را به قوّة محركة پایان ناپذیری كه تمام كائنات را به هم پیوسته است،‌ متصل می‌کند و از او قدرت می گیرد. آثار دعا و نیایش در فعالیت‌های مغزی انسان یك نوع شكفتگی و انبساط باطنی و گاه قهرمانی و دلاوری را تحریك می‌كند . » (10)

پژوهش ها نشان داده اند؛ دعا و نیایش و نیروی شفابخش حاصل از آن موجب جلوگیری از رشد سلول های سرطانی، حفاظت از گلبول های قرمز خون، تغییر حالت شیمیایی خون و افزایش اکسیژن رسانی توسط خون به اندام ها و نیز بهبود سریع تر زخم ها و جراحات پوستی می گردد.

مطالعاتی که در زمینه ی دعا درمانی از راه دور بر روی افراد مبتلا به بیماری های قلبی، پُرفشاری خون، بیماری های ایدز وسرطان انجام گرفته نیز نشان دهنده ی تاثیر مثبت دعا در سلامتی این افراد است.

مطالعات همچنین حاکی از تاثیر دعا از راه دور بر رشد میکروارگانیسم ها می باشد. دعا دارای قابلیت مقابله با بیماری های مسری نیز هست. در صورتی که دعا قادر به ایجاد تغییرات ژنتیکی در باکتری ها باشد، به طور مسلم در مورد انسان نیز این امکان وجود دارد و در این صورت ما به ژنومی که با آن متولد می شویم، محدود نخواهیم بود. برخی از دانشمندان نیز مواردی را ارائه داده اند که نشان می دهد عواطف و هیجانات انسان بر الگوی DNA (ماده ژنتیکی) وی تاثیر گذار است.

--- جک استاکی " Jack - Stucki " که یکی از پژوهشگران در زمینه دعا درمانی است، تاثیر دعا بر میدان های الکترومغناطیسی بدن را بررسی نمود . او در این مطالعه، میزان فعالیت الکتریکی در مغز و سطح بدن افراد را در آزمایشگاه خود واقع در ایالت کلرادو اندازه گیری می کرد. حدود 1000 مایل آن طرف تر در کالیفرنیا، گروه های معنوی برای تعدادی از این افراد دعا می کردند. نتیجه ی این مطالعه نشان داد که بین میزان فعالیت الکتریکی در بدن افرادی که برای شان دعا شده بود با افرادی که برای شان دعا نشده بود، اختلاف معنی داری وجود دارد.

در هنگام دعا، آگاهی جمعی ( دعای دسته جمعی ) می تواند نیروی شفابخش عظیمی را ایجاد نماید.

-- دکتر پیرسل" Pearsall " فیزیک دان انگلیسی، دعا و نیایش گروهی را به اشعه لیزر تشبیه می کند که نیروی آن وابسته به هم زمانی و حالت تجمعی امواج آن است.

بر اساس مطالعات دکتر "والتر وستون "، برآیند میدان های انرژی که به طور همزمان تولید می شوند، نسبت به تک تک این میدان ها، به صورت تصاعدی افزایش می یابد. برای مثال نیرویی که با دعا کردن هم زمان دو نفر به وجود می آید چهار برابر(2×2) نیروی تک تک آن ها است، در صورتی که اگر ده نفر با هم دعا کنند، قدرت آن صد برابر(10×10) بیشتر از زمانی می شود که هر کدام به تنهایی دعا می کنند.

دیـل کـارنگی می‌گوید: «دعا کردن سه احتیاج اصلی روان شناسی را کـه هـمـه کـس اعـم از مومن و مشرک در آن سهیم است, برآورده می‌کند:

الـف) در مـوقع دعا کردن چیزهایی را که باعث زحمت و ناراحتی مـا شده است بر زبان جاری می‌سازیم؛ دعا کردن همان عمل یادداشت کردن روی کاغذ را انجام می‌دهد.

ب) هـنـگام دعا کردن این احساس به ما دست می‌دهد که یک شریک غم پـیدا کرده‌ایم و تنها نیستیم. تمام پزشکان روان شناس تایید می‌کـنـند که وقتی ما گرفتار هیجان و غمهای فشرده در سینه و تالم روحـی هـستیم , برای معالجه لازم است مشکلات و گرفتاریهای خود را بـرای کسی بگوییم و به اصطلاح درد دل خود را خالی کنیم. وقتی که مـا نمی‌توانیم به هیچ کس دیگر بگوییم, همیشه می‌توانیم خداوند را محرم اسرار خود قرار دهیم.

ج) دعا کردن انسان را وادار به کار می‌کند».( 11)

در یک مطالعه بدون اینکه بیماران و کادر درمانی درباره مداخله و نحوه آن اطلاعی داشته باشند ، تاثیر دعا بر بارورسازی درون رحمی (IVF) را بررسی کردند. جالب اینکه بیماران در بیمارستانی در شهر سئول کشورکره بستری بودند ولی از عده ای در امریکا ،کانادا و استرالیا خواسته شده بود برای یک گروه از آنها دعا کنند. نتیجۀ ((میزان حاملگی دو برابر و جایگزینی تخمک به میزان دو برابر ))حیرت انگیز و از نظر آماری کاملا معنی دار بود .

تعدادی از مطالعات در دانشگاه دوک نشان دادکه ترکیب مشارکت فعال در یک جامعه مذهبی و دعای مکرر اثرات فوق العاده ای روی فشار خون دارد. در دانشگاه کالیفرنیا 393 بیمار قلبی را به دو دسته تقسیم کردند که یک گروه را عده ای دیگر دعا می کردند و نتیجه گرفتند که گروه مورد دعا مرگ و میر کمتر و نیاز به مداخلات پزشکی کمتر داشتند .(12)

چند نمونه از تحقیقات تجربی انجام شده در ایران

تحقیقات تجربی انجام شده در ایران حاکی از آن است که میان باورهاو رفتار های مذهبی همچون نماز ، دعا، زیارت و توکل با افسردگی رابطه ای منفی وجود دارد . برای درمان اسکیزوفرنی حاد ، حملات مانیک ، موارد قصد خودکشی ،واکنش به مرگ ،جامعه ستیزی و الکلیسم ،درمان از راه دعا ونیایش بسیار موثر است .

--- در پروژه ای بنام طرح ملی قلب سالم ، تاثیر روشهای کنترل استرس بر وقوع حوادث قلبی – عروقی بررسی شد.این تحقیق بر روی 12600 نفر از زنان و مردان ساکن شهرستانهای اصفهان – نجف آباد و اراک به تفکیک شهر و روستا با استفاده از مصاحبه انجام شد ، حدود 9/48 درصد زنان و 1/51 درصد مردان روستایی جهت مقابله با شرائط استرس زا از روش استمداد و کمک از خدا و ائمه اطهار و توسل به آنان استفاده کرده اند ، که این مقادیر برای زنان شهری 9/51 درصد و مردان شهری 1/48 درصد بوده که نشان میدهد موارد استفاده از این روش برای زنان و مردان چه در شهر و چه در روستا یکسان است . (*)

--- نتیجه یک تحقیق نیمه تجربی در بیمارستان دکتر شریعتی تهران در سال 1382 ، نشان داد که دو روش آرامسازی و تکرار اذکار مستحبی بر کاهش میزان اضطراب مؤثرند و میتوان از هر دو روش جهت کاهش اضطراب بیماران در روز قبل از عمل جراحی استفاده کرد .(**)

--- در مطالعه ای که به بررسی تاثیر دعا و نیایش بر کنترل حملات صرع(اپی لپسی ) در بیماران صرعی دشت آزادگان طی سالهای1387- 1388 پرداخته است نتیجه میگیرد که آموزش دعا و نیایش در کنترل حملات صرع در بیماران نقش زیادی دارد و میتواند کیفیت زندگی وسطح سلامت روان آنها را بالا ببرد . واین امر پیامدهای مثبت فردی ، اجتماعی ، خانوادگی و اقتصادی را برای آنها بدنبال دارد .(***)(13)

نتیجه

دعا بر قراری ارتباطی از سر آگاهی و عشق به کمال مطلق وخدای یگانه است ، هر چند ممکن است این کمال مطلق نامهای مختلفی داشته باشد. دعا گفت و گویی دو طرفه میان خداوند و بنده اوست . دعا اعلام یک نیاز به موجودی بی نیاز، قدرتمند و بخشنده است. دعا درمانی، از ماقبل تاریخ سابقه داشته و نوعی شفابخشی باستانى است كه با متوجه كردن ذهن و قلب به سوى ذات پروردگار انجام مى‏شود. باید دانست دعا درمانی یک روش جایگزین نیست بلکه مکمل سایر درمانهاست که اخیراً جزو اصلی ترین تحقیقات علمی قرارگرفته است.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

*- دکتر افشان اخوان – زهرا دانا سیادت و... - توسل به ائمۀ اطهار و خداوند جهت کنترل شرائط تنش زا – مقاله ارائه شده به دومین کنگره طب مکمل – اصفهان- 1389 .

**- فاطمه تقلیلی – دکتر علیرضا نیکبخت نصرآبادی و... - مقایسه دو روش آرامسازی بنسون و تکرار اذکار مستحبی بر اضطراب بیماران قبل از عمل جراحی شکم – دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل - مقاله ارائه شده به دومین کنگره طب مکمل – اصفهان- 1389.

***- سوری حیدری - بررسی تاثیر دعا و نیایش بر کنترل حملات صرع(اپی لپسی ) در بیماران صرعی شهرستان دشت آزادگان طی سالهای1387- 1388- دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز- مقاله ارائه شده به دومین کنگره طب مکمل – اصفهان- 1389

فهرست منابع :

1 – ابن بسطام – دکتر حسین صابری - طب الائمه – ناشر پگاهان – 1387

2- بحار الانوار- جلد93 - ص 288

3. اصول کافی- ج 3- ص 470.

4 – احمدی- ذکرالله - پژوهشی درصحیفه سجادیه – انتشارات ناصر - 1386

5 – فاضل – سید حسن - راهنمای درمان با قرآن – انتشارات آیینه دانش - 1388

6. امام خمینی- کشف الاسرار- ص 51.

7- دکتر فرانکل - ویکتور– انسان در جستجوی معنی – دکتر نهضت صالحیان و مهین میلانی انتشارات درسا - 1384

8 –دکتر ایموتو – ماسارو - نیروی حقیقی آب - نفیسه معتکف – انتشارات درسا - 1385

9- واسوانی – جی پی – با خالق هستی – فریبا مقدم - انتشارات حمیدا – 1380

10-کارل- الـكسیس- نیایش- ترجمه محمدتقى شریعتى- (قم, انتشارات تشیع, سال 1355 )-ص62

11 –کارنگی - دیل– آیین زندگی – ص 193