باید دانست كه زن و مرد، در یك صورت، برای همیشه عقیم بوده و باید از بچه‌دار شدن ناامید باشند و آن در صورتی است كه زن روی زهار خود (زیر شكم) و مرد روی آلت خود (روی عانه) موی نداشته باشند.
در غیر این صورت (در صورت وجود موی) ایندو، استعداد باروری را دارند و عقیم نمی‌باشند و تنها موانعی موجب عدم باروری شده است. این عوامل می‌تواند از این قرار باشد:
1) ضعف اسپرم و تخمك 2) كمی تعداد اسپرم و تخمك 3) راه‌بندان در زهدان زن 4) انسداد لوله‌های رساننده‌ی اسپرم و تخمك 5) غلبه گرمی شدید كه موجب سوخته شدن اسپرم و تخمك می‌شود. 6) سردی شدید كه موجب ناتوان شدن تخمك و اسپرم می‌شود. 7) سردی شدید رحم زن كه نطفه را بارور نمی‌سازد، وجود عارضه‌هایی مثل عفونت و كیست در رحم و تخمدان زن، 8) كوچكی آلت مرد، كه اسپرم را به رحم نمی‌رساند 9) سوء مزاج زهدان و ....
گاهی هیچ یك از عارضه‌های فوق وجود ندارد و تنها علت عدم باروری، وجود ناامیدی و استرس و اضطراب و غم و اندوه در زن می‌باشد، مخصوصاً اگر موردی مبنی بر وجود اشكال در امر باروری وجود داشته باشد، یا حرف و حدیث دیگران و اطرافیان كه همین حالت روانی پریشانی كه به زن روی می‌آورد می‌تواند، مانع باروری وی شود، اگر چه هیچ اشكالی در دستگاه‌های زن و مرد وجود نداشته باشد. و تو باید به این نكته اهمیت دهی.
یكی از عوامل دیگر نازایی و ناباروری در مرد و زن، اعمال پزشكی طب كلاسیك می‌باشد. داروهای قوی و بسیار مُضر و انواع آمپول‌ها، مخصوصاً، اعمال جراحی مثل بیماری واریكوسل، جراحی رحم، جراحی كیست و امثال اینها، كه خطر ناباروری همیشگی را به دنبال خواهد داشت، چرا كه در اعمال جراحی در نقاط حساس و پُرعصب و مویرگ، خطر قطع مویرگ و عصبهایی را كه به چشم نمی‌آید و در طب كلاسیك اهمیت ندارد، ولی در اصل عهده دار كاری در زمینه باروری را داراست، خواهد بود. و این‌ گونه عارضه‌ها كه بر اثر دست كاری شدن و از حالت طبیعی بیرون آوردن عضو، روی می‌دهد، معمولاً قابل جبران نخواهد بود.

علت شایع ناباروری:
امروزه عمده علت ناباروری در زن و مرد، غلبه سردی می‌باشد، در مردان، غلبه سردی، ناتوانی و ضعف اسپرم را به دنبال دارد و در زنها، غلبه‌ی سردی علاوه بر مورد مذكور، رحم را سرد كرده، و رحم سرد نمی‌تواند نطفه را گرم كرده و بارور كند، مثل پرنده‌ای كه با بدن سرد روی تخم‌ها می‌خوابد كه این كار، باعث جوجه شدن تخمها نخواهد شد. و علت سردی زیاد بدن در این عصر، استفاده از غذاهایی می‌باشد كه در زیر توضیح داده می شود:
1) تمام غذاهای آماده و كارخانه‌ای 2) تمام مواد غذایی كه در تكوین و تهیه‌ی آن از مواد شیمیایی و نگه‌دارنده‌ها استفاده شده است 3) گوشت گاو و گوساله (بجز گوساله بسیار جوان) 4) غذاهای فریز شده و از شب مانده شده 5) لبنیات مخصوصاً ماست و دوغ تُرش 6) انواع ترش مزه‌ها مخصوصاً سركه، آبغوره، و مخصوصاً سركه‌های شیمیایی كارخانه‌ای 7) ماكارانی 8) روغن نباتی جامد و مایع 9) سرخ كردنی با روغن نباتی 10) استفاده از بویهای شیمیایی مثل ادكلن و عطر مصنوعی و انواع اسانسها و خوشبو كننده‌های مصنوعی (توجه كنید كه استشمام بویها در زنان، سریعاً به رحم آنها منتقل می‌شود) 11) موسیقیهای تند مثل انواع جاز و موسیقی پاپ، رپ و... 12) اندوه و غم فراوان 13) بی‌تقوایی و ملزم نبودن به واجبات و ترك محرمات 14) غذاهای حرام 15) برنج و عدس (بدون مصلماتی مثل كشمش و خرما) 16) سبزی گشنیز (كه برای زنان مخصوصاً دختران جوان، عقیم كننده است) 17) رُبّ نارنج 18) میوه‌های كال 19) پُر خوری و بَد خوری (كه به شدت سردی بدن را موجب می‌شود) 20) گرسنگی مفرط 21) روزه گرفتن بدون خوردن سحری 22) تماس زیاد بدن و رحم با آب سرد مثل استفاده زیاد از استخر شنا 23) خیار و گوجه و كاهو و هندوانه 24) مواد مخدر 25) كافور 26) آب یخ (مخصوصاً اگر قالب یخ را در آب اندازند) و بستنی‌ها
موارد ذكر شده در نازایی خانمها نقش اصلی را در این زمان به عهده دارد، و در آقایان هم مؤثر است. اما نه به اندازه‌ی خانمها، مخصوصاً اگر مزاج طبیعت زن و مرد، سرد باشد (سودآوری یا بلغمی) این موارد، تأثیر مضاعفی در ناباروری خواهد داشت.

(غذاهای گرم مزاج برای تقویت اندام تناسلی در مرد و زن در صورت غلبه سردی):
1) عسل 2) كشمش 3) خرما 4)زیره 5) نخودآب برای مردان 6)رازیانه و عرق رازیانه برای زنان 7) كرفس 8) روغن حیوانی گاو 9) گوشت گوسفند و مرغ 10) زنجبیل و فلفل برای افراد بلغمی مزاج 11) مالیدن روغن‌های گرم به بدن 12) استفاده از عطرهای طبیعی گرم 13) تخم مرغ عسلی 14) پیاز 15) روغن و خود زیتون 16) ورزش 17) تعادل در خوراك و خواب 18) عدم خواب روزانه 19) دستورات شرعی و عبادت و ذكر و تلاوت قرآن. 20) باد كش گرم و خشك كل بدن مخصوصاً زیر شكم و پشت 21) بادام و انجیر و گردو و نخودچی و پسته 22) شربت عسل + گلاب + زعفران و كمی سركه طبیعی انگور و آب 23) نعناع و پونه و سبزی تره

«از كجا بدانیم كه در مورد ناباروری، مقصر مرد است یا زن»
حكما چندین راهكار را برای مشخص شدن مقصر ارائه داده‌اند، كه بهترین و ساده‌ترین آنها این امر می‌باشد:

1. زن و مرد، نطفه‌ی خود را داخل آب بیندازند، هر نطفه كه نه زیر آب رفت، سالم و آنكه روی آب ماند، مقصر اوست.
2. زن، قیفی به زهدان خود بردارد (قسمت لوله‌ی قیف را داخل رحم كند) و عطری خوشبو را زیر قیف بخور دهد (بخور عطر به داخل زهدان برود) اگر عطر و طعم بخور به دهان زن برسد، زن سالم است. یا اینكه زن سیر را به صورت شیاف به خود بردارد، اگر طعم و بوی سیر به دهان وی برسد، زهدان زن سالم است و انسداد و گرفتگی ندارد. در غیر این صورت مجرای زهدان بسته شده است.

اگر زن هیچ یك از این دو مورد اشكال را نداشته باشد، باید مداوا روی مرد انجام شود. و هر یك از این دو مورد، اگر در زن باشد، باید مداوا شود، مورد اولی معمولاً از غلبه‌ سردی و رطوبت و یا ضعف شدید بدنی می‌باشد و مورد دوم انسداد مجاری زهدان است كه به راحتی قابل معالجه است.
نكاتی دیگر:
اگر زن بعد از پاك شدن از خون حیض، دهانه‌ی زهدانش رطوبی باشد، (از دهانه‌ی زهدان رطوبت بیرون بیاید) این زن، باردار نمی‌شود، چرا كه رطوبت زیاد در زهدان، نطفه و جنین را می‌لغزاند و اگر باردار هم بشود، قبل متولد شدن فرزند، جنین سقط می‌شود.
و در آخر، سردی زیاد، گرمی زیاد، رطوبت زیاد، چاقی زیاد، ضعف جسمانی زیاد، لاغری زیاد، كوچكی آلت، همگی عامل نازایی و ناباروری می‌باشند كه باید عامل اصلی را، طبیب سنتی اسلامی مجرب، شناسایی كرده و درمان نماید.

آداب متولد شدن فرزند :

در كتاب نفیس تقویم الابران كه نسخه‌ی خطی آن نزد نگارنده می‌باشد، در مورد آداب تولد كودك اینچنین آمده است: اما مولود باید در خانه معتدل به دنیا بیاید، و چون جدا شود، ناف وی را از بالای چهار انگشت قطع كنند و خرقه به روغن (روغن حیوانی گاو) بیالایند، و بر آن نهند، (این دستورالعمل بسیار مؤثر می‌باشد و زخم ناف كودك را به سرعت خشك كرده و مانع از عفونت وی می‌شود و روغن حیوانی گاو، روغنی است كه از كرة گاو بدست می‌آید) و مولود را به آب و نمك بشویند، چنانكه آب به دهان و بینی وی نرسد و اگر سماق هم بدان اضافه كنند بهتر است. (توجه شود كه از نمك یُد دار استفاده نشود بلكه از سنگ نمك یا نمك دریا استفاده شود) و بعد از آن به آب خالی بشویند، و عسل در دهان او گذارند، و او را در قنداق بپیچند، چنانكه هر عضوی در جای خود باشد، و در خانه تاریك پرورش دهند (چند مدت اول تولد، هر چه محل كودك تاریك باشد بهتر است) و هر چند روز یك‌بار به آب خالی بشویند. و اگر چه شیر مادر بهترین شیر برای كودك است، اما اگر تا چهل روز، دیگری به او شیر دهد بهتر می‌باشد، به شرطی كه آن زن دیگر چهل روز از وضع حملش گذشته باشد و مادر باید كه غذاهای لطیف و معتدل بخورد، و هر بامداد پستان خود را كمی بدوشد و بعد آن به كودك شیر بدهد. و مادر از حركت مفرط (حركات و اعمال خستگی آور) و ریاضت (سختی و فشار جسمی و روحی) اجتناب نماید، و مدتی بعد وضع حمل، مجامعت نكند. و اگر شیر او غلیظ باشد، شربتهای لطیف كننده مثل سكنگبین بنوشد، و حركات معتدل مفید بود و اگر شیر او رقیق باشد، غذاهای غلیظ مثل هریسه (حلیم) میل كند و اگر شیر وی زیاد باشد چنانكه بیم آن باشد كه در پستان فاسد شود، غذا كم بخورد و اگر بیماری بر مادر عارض شود، به طفل شیر ندهد تا بیماری وی زایل شود. و مدت شیردهی دو سال باشد و نزدیك دو سال، به طفل كم‌كم آب بدهند و به غذا دادن عادت دهند، و شیر برنج (فرنی و هلیله بادام) و نان و عسل بدهند، چون آثار برآمدن دندان در كودك ظاهر شد، روغن بابونه و عسل به لثه او بمالند، و اگر انگشت خود را زیاد به دهان می‌گیرد و می‌مكد، دهان او را با عسل و نمك بشویند، (مقداری نمك دریا را با عسل مخلوط كرده، با انگشت به دهان و لثه‌ی كودك بمالند)، و در مواقع بیمار شدن طفل، باید كه معالجه‌ی طفل و مادر، هر دو را بكنند. (نكته بسیار مهم است كه تا وقتی فرزند شیرخواره است، عمدة درمان وی را باید روی مادر انجام داد تا داروی لطیف شده از طریق شیر مادر، به او منتقل شود، و چه بسا، اكثر امراض نوزاد، از مادر به او منتقل می‌شود، كه در این صورت مادر باید مراقب تغذیه خود باشد).

آداب دوران بارداری :

در این دوران حساس،تمامی رژیمهای ذكر شده در زمان قبل انعقاد نطفه باید رعایت شود به اضافه چند نكته مهم دیگر؛
1-خانم باردار هر صبح ناشتا 1 قاشق عسل بلیسد یا شربت كند
2-خانم باردار اگر دچار ضعف بنیه بدن می باشد و یا خشكی مزاج،هر روز 1 لیوان لعاب برنج میل كند(نیم پیمانه برنج را بپزید آبكش كرده لعاب آنرا میل كنید)
3-هفته ای چند بار كته برنج با پیاز پخته (پیاز را روی برنج گذاشته دم كنید)
4-میوه به كه خون را صاف كرده ،باعث زیبایی و شفاف شدن رخسار كودك می شود.
5-اگر فصل بهار و تابستان است،خوردن شربتها و غذاهای دارای طبیعت خنك مثل؛ شربت سركه طبیعی با شیره انگور، سركه با عسل ،كاهو باسكنجبین،سالاد با روغن زیتون،دوغ و ماست محلی و ...
6-اگر فصل پاییز و زمستان است خوردن غذاها و شربتهای دارای مزاج گرم مثل؛خورشت فسنجان ،حلیم، كباب گوسفند تازه ،كشمش،خرما ،پاچه گوسفند و بزو ...

حالات روحی روانی؛
در این مدت نه ماه بارداری باید از موسیقی سریالها و فیلمهای خیالی و غیرواقعی (مخصوصا صحنه های ترس،هیجانی،و جنایی و خونریزی )خواندن رمان و كتابهای خیالی، صداهای بلند و خشن ، رنگهای تیره مخصوصا مشكی،سرعت و شتاب در رانندگی و ترمز های شدید،مجالس لهو و گزاف ،همنشینی با افراد بد اخلاق و بی تقوا و بد قیافه وبی قید و بند،رفتن به قبرستان ،و حد الامكان مراسم ختم اموات،و افكارپریشان و خیا لبافی و فكرهای باطل پرهیزشود.
همچنین؛دائم الوضو بودن ،تلاوت قرآن،استنشاق از هوای بین الطلوعین،رعایت مسایل شرعی مخصوصا نماز اول وقت ،دوری از هر گونه حرام گناه ،مخصوصا غیبت و تهمت و دروغ و شنیدن آنها و سو ء ظن به دیگران،حفظ ادب در تمام شئون،افكار و خیالات مثبت و امید وارانه،خوش بینی،و همنشینی با انسانهای مؤدب و با تقوا و خوش رو،تاثیر سرنوشت سازی روی شكل گیری شخصیت و خلق و خوی جنین خواهد داشت.بسیار نیكوست كه نام فرزند از همان اوایل تعیین شود و مادر با جنین خود با نام صحبت كند(سفارش احادیث)
و اما بر آنكه از ماه اول بارداری باید كه از فصدرگ،حجامت داروهای قی آور ،مسهل ،بویهای تند و تیز،و تحرك بدنی شدید،اجتناب شود تا ماه بگذرد از ماه چهارم اگر یكی از موارد فوق بر حسب اضطرارنیاز شود ضرری نخواهد داشت. از ماه هفتم تا آخر همان پرهیزات دوباره باید رعایت شود تا وضع حمل. از ماه هفتم به بعد مربای گل انگبین(گل محمدی را با عسل بكوبید 40 روز در ظرف شیشه ای در مجاور آفتاب قرار دهید) و شربت سكنگبین(شربت عسل و سركه طبیعی انگور-بسیار كم – و عرق نعناع و آب)بسیار مفید است.
و همچنین از ماه هفتم به بعد ، ترك شهوت و جماع شود مطلقا.در این ایام تحرك ملایم بسیار خوب می باشد و در ماه نهم ،پیاده روی روزانه تاثیر بسزایی در وضع حمل آسان و طبیعی خواهد داشت همچنین، روغن مالی شكم و لگن.

آداب بارداری از منظر طب اسلامی